Ontstaan van de bijzondere achternaam
Burgerlijke stand
Invoering van de burgerlijke stand

In Nederland werd de burgerlijke stand in 1811 ingevoerd, maar de feitelijke invoering verschilt van plaats tot plaats. Bovendien werd de opdracht om een achternaam te kiezen niet overal opgevolgd. Veel later, toen het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden alweer enige tijd een feit was, vaardigde koning Willem I op 8 november 1825 nog een Koninklijk Besluit uit waarin werd bepaald dat wie nog geen (vaste) achternaam had vastgelegd, daar nog 6 maanden de tijd voor kreeg.

De naam Heuker of Hoek is ontstaan ten tijde van Jannes/Johannes. Hij heeft geleefd van omstreeks 1770 tot 1849 (zie 3.1 in stamboom). Allereerst moet vastgesteld worden dat men zeer slordig met onze familienaam omging. Tot 1826 worden afwisselend de namen Hook en Hoek teruggevonden. Het verschil hiertussen lijkt Twents (dialect) te zijn. Velen wisten in die tijd ook niet precies hoe ze zich moesten noemen, ook al door het feit dat ze onder een bijnaam bekend waren. En daarbij gold dat velen in die tijd niet konden lezen of schrijven.

14 april 1826

hook, heuker of heukers

Op 14 april 1826 heeft Jannes Hook door de burgemeester van Borne een akte laten opmaken waarin hij heeft verklaard dat hij ook de namen van Heuker en Heukers heeft gevoerd en dat hij kiest om verder te gaan onder de naam "Heuker". Hiermee heeft hij dus gebruik gemaakt van de bovengenoemde periode van koning Willem I.

In deze akte staat (zie afbeelding):

"Op heden den veertiende april een duizend acht honderd Zesentwintig is voor ons ambtenaar van den burgerlijke stand verschenen Jannes Hook, bouwman wonende in deze gemeente, verklarende dat hij ook den naam heeft gevoerd van Heuker en van Heukers, dat hij thans als vaste geslachtsnaam verklaard te behouden den naam van Heuker dat hij heeft twee zoons genaamd Johannes oud veertien jaar en Hendrikus oud drie jaren, en vier dochters met namen Johanna oud drieentwintig jaar, Aleyda oud twintig jaar, Alyda oud zestien jaar, Berendina oud tien jaren in Echte van dit bij Gesina Olde Wolbers, ook wel Hook en Heuker genaamd alle wonende in deze gemeente, waarvan wij deze akte hebben opgemaakt die door mij alleen getekend is. Zeggende de comparant in het schrijvens onervaren te Zijn.

 

                                                                       de Burgemeester

 

                                                                       W.G. Landman"

11 Februari 1839

hoek of heukers

Toch werd de naam Heuker daarna niet (consequent) gebruikt. In de overlijdensakte van de vrouw van Jannes, Gesina Olde Wolbers, overleden op 11 februari 1839, wordt gesproken over "Jannes Hoek of Heukers".

In deze akte staat (zie afbeelding):

"Op heden den twaalfden der maand Februari des jaars éénduizend acht honderd negenendertig des voormiddags te elf ure compareerden voor ons Meester Willem Christiaan Lantman Burgemeester der gemeente Borne Provincie Overijssel, Ambtenaar van den Burgelijke Stand: Hendrikus Beld, bouwman oud één en dertig jaar wonende in deze gemeente. Bertus Wolbers oud één en dertig jaar wonende in deze gemeente nabuuren der overledene en onverwant doch bekende, dewelke ons hebben aangegeven dat Gesina Olde Wolbers landbouwster oud negenenvijftig jaar meerdejarige dochter van Lambertus Olde Wolbers en Alyda Koppelwever, in leven bouwlieden wonende in deze gemeente en aldaar overleden. Huisvrouw van Jannes Hoek of Heukers, bouwman wonende in deze gemeente. Zijnde de overledene in deze gemeente geboren en wonende in deze gemeente op den Elfden dezen des voormiddags te half twaalf wie in het huis staande in de boerschap Bornebroek nummer twintig overleden is. Ten gevolge van welke aangave mij deze Akte hebben opgemaakt den welke na gedane voorlezing is geteekend door ons en tweede compasant zeggende eerste compasant niet te kunnen tekenen als in het schrijven open varen zijnde.

 

B Wolbers                               De Burgemeester Ambtenaar voornoemd

 

                                                  W L Lantman"

10 oktober 1849

heuker of hoek

In de akte van zijn eigen overlijden op 10 oktober 1849 staat "Johannes Heuker of Hoek". Hier komt de achternaam Heuker of Hoek dus voor het eerst volledig voor bij Jannes/Johannes.

In deze akte staat (zie afbeelding):

"Op heden den elfden der maand October des jaar 1849 compareerden voor ons Jan Busfeninker Berendzoon Burgemeester

Ambtenaar van den Burgelijke Stand der Gemeente Borne Provincie Overijssel, Johannes Heuker of Hoek oud acht en dertig jaren zoon van deze overledene en Hendrikus Hondebrink oud vier en twintig jaren nabuurman van den overledene, landlieden wonende in deze gemeente de welke ons hebben aangegeven dat Johannes Heuker of Hoek oud acht en zeventig jaren, wever, weduwnaar van wijlen Gesina olde Wolbers overleden, zoon van wijlen Gerardus Heuker of Hoek en Hendrika Hoogevlugt in leven landlieden in deze gemeente geboren en wonende te Bornebroek op den tiende Des voormiddags te elf ure in het huis staande in de gemelde buurtschap overleden. Van welke aangave wij deze acte hebben opgemaakt die na gedane voorlezing is geteekend door ons en hebben de comparaten verklaard geen schrijven te hebben geleerd."